1.Olayın Gelişimi
1 Eylül 2022 tarihinde spor basınında geniş yer bulan bir gelişme yaşandı ve Başakşehir Futbol Kulübü Teknik Direktörü Emre Belözoğlu’nun UEFA müsabakalarından herhangi bir teknik direktörlük faaliyeti gerçekleştirmekten men edildiğine ilişkin iddialarda bulunuldu. Haberlerde ayrıca Emre Belözoğlu ve Başakşehir Futbol Kulübü’nün genel davranış ilkelerini ihlal ettiği gerekçesiyle para cezasına çarptırıldığı da belirtildi.
“UEFA, Avrupa Konferans Ligi 2. Eleme Turu ilk maçında Maccabi Netanya karşısında ‘gölge antrenörlük’ yaptığı gerekçesiyle Emre Belözoğlu’nun UEFA müsabakalarında herhangi bir ‘teknik direktörlük’ (head coach) faaliyeti gerçekleştirmekten men edildiği duyuruldu. Ayrıca Belözoğlu, genel davranış ilkelerinin ihlali nedeniyle uyarı cezası da aldı. Başakşehir’e ise aynı gerekçeden dolayı 10 bin euro para cezası kesildi. Başakşehir, Netanya ile deplasmandaki karşılaşmanın geç başlamasındaki sorumluluğundan da 10 bin euro cezaya çarptırıldı.”[1]
Bahsi geçen iddialar, 21 Temmuz 2022 tarihinde UEFA Avrupa Konferans Liginde oynanan Başakşehir Futbol Kulübü v Maccabi Netanya FC maçındaki olaylara ilişkindir. UEFA Kontrol, Etik ve Disiplin Kurulu, 10 Ağustos 2022 tarihinde toplanarak birtakım kararlar vermiştir. Karar metninin 5. sayfasında Başakşehir Futbol Kulübü için uygulanan cezaya da yer verilmiştir.[2]
Karar metninde “shadow coaching” (gölge antrenörlük) ifadesi kullanılmış ve bu gerekçeyle Emre Belözoğlu’nun gerekli kriterleri sağlayana kadar UEFA müsabakalarında teknik direktör olarak görev alamayacağı belirtilmiştir.
2.UEFA Antrenörlük Lisansları
UEFA Kulüp Lisanslama ve Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri, 7 Nisan 2022 yılında yayınlanmıştır.[3] 47. maddede A Takım Teknik Direktörüne ilişkin kurallar düzenlenmiştir. Maddenin 1. fıkrasında lisans başvurucusunun UEFA üyesi Federasyon tarafından onaylanmış ve lisanslı bir teknik direktör seçmesi gerektiği, bu kişinin oyuncu seçiminden, taktik ve antrenmandan, maç öncesi, sırası ve sonrasında oyuncuların ve teknik heyetin idaresinden, basın ilişkileriyle ilgili görevlendirmelerden sorumlu olacağı belirtilmektedir.
Maddenin 2. fıkrasında ise teknik direktörün aşağıda belirtilen ve UEFA üyesi Federasyon tarafından 2020 tarihli UEFA Antrenörlük Konvansiyonu’na[4] uygun şekilde verilecek antrenörlük lisanslarından bir tanesine sahip olma zorunluluğunun bulunduğu belirtilmiştir:
- Geçerli bir UEFA Pro Antrenörlük Lisansı – Lisansı verecek olan Federasyon UEFA Antrenörlük Konvansiyonu’na Pro seviyesinde taraf ise
- Geçerli bir UEFA A Antrenörlük Lisansı – Lisansı verecek olan Federasyon UEFA Antrenörlük Konvansiyonu’na Pro seviyesinde taraf değil ise
- UEFA tarafından yukarıda belirtilen lisanslara eşdeğer olarak kabul edilebilen yeterlilik belgesi
UEFA Kulüp Lisanslama ve Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri 53.01 maddesinde;
47-52. maddeler arasında yer alan şartlar uyarınca UEFA Antrenörlük Lisansına sahip olması için kişinin:
- UEFA üyesi Federasyon tarafından UEFA Antrenörlük Lisansı almış olması,
- UEFA Antrenörlük Diploma Kursuna Başlamış olması gerekmektedir. Kursa kayıt olmuş olmak bu kriterin yerine getirilmesi için yeterli değildir.
Düzenlemelerin 53.02. maddesinde ise UEFA üyesi Federasyonun UEFA Antrenörlük Konvansiyonu üyeliğinin bir alt seviyeden bir üst seviyeye yükselmesi halinde hangi hükümlerin geçerli olacağı düzenlenmiş ise de Türkiye’nin 2008 yılında en üst seviye olan Pro seviyesinde üye olması[5] nedeniyle bu hükümlere yer vermeye tarafımca gerek görülmemiştir.
3.Shadow Coaching (Gölge Antrenörlük)
UEFA Kontrol, Etik ve Disiplin Kurulu, 24 Kasım 2020 tarihli bir kararında[6] shadow coaching tanımından bahsetmiş ve konuyu incelemiştir. İrlanda Premier Ligi takımlarından Dundalk FC, 5 Kasım 2020 tarihinde UEFA Avrupa Ligi Grup maçlarında Avusturya Bundesliga takımlarından Rapid Wien ile karşı karşıya gelmiş, Yardımcı Antrenör rolünde görevli olan İtalyan Filippo Giovagnoli, Teknik Direktör olarak görev almak için gerekli UEFA Lisansına sahip olmamasına ve kulübün resmi teknik direktörü Shane Keegan olmasına rağmen kulübün Teknik Direktörü gibi hareket etmiştir. Giovagnoli’nin maç sırasında oyuncularına talimat verdiği, teknik alana girdiği, takıma antrenörlük yaptığı ve bu esnada Keegan’ın yedek kulübesinde oturduğu raporlanmıştır.
UEFA Etik ve Disiplin Müfettişi tarafından hazırlanan raporda Dundalk FC’nin UEFA Avrupa Ligi 2020/2021 sezonunda Inter Escalades, Sheriff Tiraspol, Ki Klaksvik, Molde ve Arsenal takımlarına karşı oynadığı diğer beş maçta da Giovagnoli’nin benzer davranışlarda bulunduğu ve mevcut durumun bir shadow coaching teşkil edebileceği, bu hususun da UEFA Kulüp Lisanslama ve Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemelerine aykırılık teşkil ettiği ileri sürülmüştür.
UEFA Kontrol, Etik ve Disiplin Kurulu;
- UEFA Avrupa Ligi 2020/2021 sezonunda Dundalk FC’nin oynadığı tüm maçlarda Giovagnoli’nin kulübün Teknik Direktörü gibi hareket ederek UEFA Kulüp Lisanslama ve Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemelerini ihlal ettiği,
- Kulübün, Giovagnoli’nin Teknik Direktör olmak için gerekli Lisansa sahip olmadığını açık bir şekilde biliyor olmasına rağmen kural ihlaline kasıtlı ve sürekli bir şekilde devam ettiği ve bu ihlalin tek seferlik bir olay olmadığı,
Gerekçeleriyle Giovagnoli’nin gerekli kriterleri sağlayana kadar UEFA müsabakalarında teknik direktör olarak görev alması ve teknik alana girmesi yasaklanmış, Dundalk FC ise 50.000 EURO para cezasına çarptırılmıştır.
4.Olayın Değerlendirilmesi
Yukarıda verilen bilgiler ışığında Emre Belözoğlu Olayı incelendiğinde Emre Belözoğlu’nun 21 Temmuz 2022 tarihinde oynanan Başakşehir Futbol Kulübü v Maccabi Netanya FC maçında Teknik Direktör olarak hareket ettiği ancak gerekli UEFA Lisansına sahip olmaması nedeniyle bu davranışının UEFA Kulüp Lisanslama ve Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri’ne aykırılık teşkil ettiği izahtan varestedir.
UEFA Kontrol, Etik ve Disiplin Kurulu’nun UEFA Kulüp Lisanslama ve Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri ile UEFA Antrenörlük Konvansiyonu’nu rijit bir şekilde uygulamayı amaçladığı görülmektedir. UEFA maçlarında Teknik Direktör olarak görev almak için gerekli UEFA Lisansına sahip olmayan kişilerin müsabaka sırasında teknik alana girerek, oyunculara talimat vererek, röportaj ve basın toplantılarına katılarak Teknik Direktör gibi hareket etmelerinin shadow coaching teşkil ettiği ve Kurulun bu eylemleri cezalandırdığı anlaşılmaktadır. Ancak UEFA müsabakalarında teknik direktör olarak görev almama cezasının, gerekli Lisans kriterini elde edene kadar geçerli olduğu unutulmamalıdır.
Bu husus kanaatimce kamuoyunda yanlış anlaşılmış, UEFA Kontrol, Etik ve Disiplin Kurulu kararı Emre Belözoğlu’nun tüm UEFA müsabakalarından men edildiği şeklinde algılanmıştır. Nitekim 7 Eylül 2022 tarihinde düzenlenen basın toplantısına Teknik Direktör olarak katılan Emre Belözoğlu, Pro Lisans kursuna başladığını, bir sonraki gün oynanacak maçta Teknik Direktör olarak sahada yer alacağını belirtmiştir.
“Belözoğlu, gazetecilerin ‘Yarın teknik direktör olarak mı sahada bulunacaksınız’ sorusunu ‘Bir hafta önce pro-lisans kursuna başladım. Dolayısıyla sizler önünde açıklama yapma durumuna geldim. Avrupa kupalarındaki ilk basın toplantımda konuşuyorum ve yarınki maçta teknik direktör olarak yer alacağım.’ şeklinde cevapladı.”[7]
Yukarıda atıfta bulunulan ve UEFA Kulüp Lisanslama ve Finansal Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri 53.01 maddesinde yer alan “UEFA Antrenörlük Diploma Kursuna Başlamış olmak” gerekliliğini sağlayan Emre Belözoğlu, 8 Eylül 2022 tarihinde UEFA Avrupa Konferans Liginde oynanan Hearts v Başakşehir Futbol Kulübü maçında Teknik Direktör olarak görev almıştır.
[6] https://editorial.uefa.com/resources/0266-11a58ee541fe-d44188759018-1000/website_dg_34036_.pdf
