I. Giriş
Avrupa futbolunda son on yılda hızla artan çoklu kulüp sahipliği (Multi-Club Ownership – MCO) modeli, yatırımcıların farklı ülkelerde birden çok kulüp edinmesine imkân tanıyan küresel bir strateji hâline gelmiştir. City Football Group, Red Bull, Eagle Football Holdings, Trivela Group gibi yapılanmalar, bu dönüşümün simgeleri olmuştur. Bununla birlikte, bir yatırımcı grubunun birden fazla kulübünün aynı sezonda aynı UEFA organizasyonuna katılması, uzun süredir UEFA tarafından “sportif bütünlüğe yönelik ciddi risk” kategorisinde değerlendirilmektedir.
UEFA’nın 2025/26 sezonu itibarıyla yürürlüğe koyduğu 1 Mart değerlendirme tarihi, MCO rejiminin “uygulanabilirlik ve öngörülebilirlik” boyutunu yeniden şekillendirerek kulüpler ve yatırımcılar için bağlayıcı bir dönüm noktası yaratmıştır.
Bu kapsamda CAS’ın 2025 yılında verdiği iki karar büyük önem arz etmektedir:
-
CAS 2025/A/11604 – Crystal Palace FC v. UEFA, Nottingham Forest, Olympique Lyonnais
-
CAS 2025/A/11495 – Drogheda United FC v. UEFA
Bu kararlar, UEFA’nın MCO rejimini yargısal olarak pekiştiren ve gelecek yıllardaki uygulamaya yön çizen emsal niteliğinde kararlar hâline gelmiştir.
Bu makalede her iki kararın hukuki gerekçelerini, UEFA’nın MCO yaklaşımındaki dönüşümü ve Türk futbolu açısından doğabilecek sonuçları ayrıntılı şekilde inceleyeceğiz.
II. Çoklu Kulüp Sahipliği Kavramı ve UEFA’nın MCO Rejiminin Evrimi
UEFA, çoklu kulüp sahipliği konusundaki hassasiyetini ilk olarak 1998 ENIC kararı ile ortaya koymuş; aynı yatırımcı tarafından kontrol edilen kulüplerin aynı turnuvada yer almasını yasaklamanın, “sportif rekabetin dürüstlüğünü ve kamu algısını korumak için meşru ve gerekli” olduğunu kabul ettirmiştir.
UEFA’nın 2024/25 sezonundaki geçici uygulaması (kör trust istisnası), kulüplerin kısa süre içinde yapısal ayrışma sağlayabilmesi için tanınmış bir kolaylıktı. Ancak UEFA, 2025 sezonu için bu esnekliği kaldırmış ve mutlak uyum tarihi olarak 1 Mart 2025’i belirlemiştir.
Bu tarih;
-
UEFA’nın denetim sürelerinin planlanması,
-
sahiplik bilgilerinin güncellenmesi,
-
potansiyel MCO ihlallerinin incelenmesi,
-
kulüplerin itiraz ve CAS başvuru sürelerinin yönetilmesi
amacıyla belirlenen ve öngörülebilirliği yüksek bir düzenlemedir.
III. Crystal Palace Kararı: “Decisive Influence” Testinin Genişletildiği Dönüm Noktası
1. Uyuşmazlığın Temeli
Crystal Palace ve Olympique Lyonnais’in ortak paydası, Eagle Football Holdings’in yönetimsel ve yapısal etkisidir. Denetim yetkileri doğrudan çoğunluk hissesi üzerinden kurulmamış olsa da, CAS;
-
stratejik karar alma süreçleri,
-
mali akışlar,
-
ortak operasyonel modeller,
-
yönetsel etkileşim olanakları
nedeniyle belirleyici etki (decisive influence) ihtimalini yeterli görmüştür.
2. Kör Trust (Blind Trust) Konusu
Crystal Palace’ın savunmasının kilit noktası, 2024 yılında Girona ve Nice için uygulanan kör trust modelinin kendilerine de uygulanabileceği iddiasıdır.
CAS bu yaklaşımı reddetmiş ve şunu açıkça belirtmiştir:
Kör trust uygulaması sadece 2024/25 sezonuna özgü ve geçici bir istisnadır; sürekli uygulanabilir bir çözüm yolu değildir.
Bu tespit, yatırımcıların “çıkış modeli” olarak kör trust’a güvenme döneminin tamamen sona erdiğini göstermektedir.
3. 1 Mart Kuralının Uygulanması
CAS, 1 Mart tarihini “kesin ve öngörülebilir” bir sınır olarak değerlendirmiştir.
Şu sonuç net şekilde ortaya konmuştur:
-
Kulüpler veya yatırımcı grupları, 1 Mart’tan sonra atılan adımlarla MCO uyumsuzluğunu gideremez.
-
Yürütülen satış görüşmeleri, niyet mektupları, planlanan hisse devri süreçleri “tamamlanmış işlem” sayılmaz.
4. Sporting Merit Önceliği
Crystal Palace ve OL her ikisi de UEFA Avrupa Ligi’ne sportif başarıyla katılmaya hak kazanmış olsa da, UEFA’nın 5.02 maddesi gereği daha yüksek ligde daha iyi dereceye sahip olan kulüp öncelikli kabul edilmiştir.
Bu nedenle OL kabul edilmiş; Crystal Palace ise UECL’e düşürülmüştür.
5. Hukuki Sonuç
CAS, UEFA’nın kararını bütünüyle onamış ve MCO rejiminin katı uygulanması gerektiğini teyit etmiştir.
IV. Drogheda United Kararı: Yatırımcı Grupları İçin Uyarı Niteliğinde Keskin Uygulama
1. Trivela Group Yapısı
Drogheda United (İrlanda) ve Silkeborg IF (Danimarka), Trivela Group tarafından kontrol edilen kulüplerdir. Her iki kulübün 2025/26 UEFA Konferans Ligi’ne sportif başarıyla katılmaya hak kazanması, doğrudan MCO çatışması yaratmıştır.
2. 1 Mart Tarihine Uyumun Sağlanamaması
Trivela Group’un kör trust çözümünü 1 Mart tarihinden sonra UEFA’ya ilettiği tespit edilmiştir.
CAS’ın bu konudaki tespiti Crystal Palace dosyasıyla aynıdır:
1 Mart sonrası yapılan hiçbir işlem, MCO uyusunda dikkate alınamaz.
3. Legitimate Expectation Savunmasının Reddi
Drogheda, 2024 sezonundaki kör trust uygulamasına güven duyduğunu ve aynı yaklaşımın tekrar edileceğini düşündüğünü iddia etmiştir.
CAS, bu savunmayı açık bir dille reddetmiştir:
-
Kör trust 2024/25 sezonuna özgü bir istisnadır.
-
Bu uygulama gelecek sezonlar için haklı beklenti yaratmaz.
-
UEFA’nın 2024/25 sirkülerlerinde bu husus açıkça belirtilmiştir.
4. Sporting Merit Uygulaması
İki kulüp de aynı turnuvaya katılmaya hak kazandığından;
-
daha yüksek ligde
-
daha iyi dereceye sahip
olan Silkeborg IF öncelikli kabul edilmiş ve Drogheda’nın başvurusu reddedilmiştir.
5. Hukuki Sonuç
CAS, UEFA’nın kararını hiçbir değişiklik yapmadan onamış ve MCO ihlalinin açık olduğunu vurgulamıştır.
V. UEFA’nın MCO Rejiminde Ortaya Çıkan Yeni İlkeler
Her iki karar birlikte değerlendirildiğinde UEFA’nın MCO konusunda artık çok daha sıkı, katı ve yoruma kapalı bir sistem kurduğu görülmektedir.
1. Decisive Influence Standartı Genişledi
Kontrol artık sadece çoğunluk hissesi ve yönetim kurulu atama hakkı ile sınırlanmamaktadır.
Aşağıdaki durumlar bile ihlal nedeni sayılabilir:
-
Finansal bağlantılar
-
Grup içi personel transferleri
-
Teknoloji ve data operasyonlarının ortak kullanımı
-
Yatırımcı grupları arasında danışmanlık ilişkileri
-
Çapraz direktörlükler ve gölge yönetim etkisi
2. 1 Mart Tarihi Kesin Sınırdır
UEFA, kulüplerin esnek davranmasını tamamen engellemiştir.
1 Mart itibarıyla kulübün:
-
Sahiplik yapısı
-
Yönetim organları
-
Fiili etkilenme kapasitesi
tamamen ayrışmış olmalıdır.
3. Kör Trust Dönemi Kapanmıştır
CAS’ın her iki kararda açıkça belirttiği üzere:
-
Kör trust modeli artık kalıcı bir çözüm değildir.
-
UEFA, bu yöntemi yalnızca 2024 sezonunda “istisnai” olarak kabul etmiştir.
4. Kamu Algısı (Public Perception) Testi Güçlenmiştir
UEFA için artık şu soru temel testtir:
“Kamuoyu veya rakip kulüpler bu iki kulübün birbirine etki edebileceğini düşünebilir mi?”
Bu soruya verilen evet yanıtı dahi MCO ihlali için yeterlidir.
5. Yatırımcı Grupları İçin Yeni Dönem: Önceden Planlama Zorunluluğu
Artık:
-
Hisse devri,
-
Yapısal ayrışma,
-
Yönetimsel bağımsızlık,
-
Grup içi finansal ayrıştırma
gibi adımların sezon başlamadan çok önce tamamlanması gerekmektedir.
VI. Türk Futbolu Açısından Sonuç ve Değerlendirme
Türkiye’de kulüp sahipliği yapıları, sportif şirketlerin derneklerden ayrışma süreci, yatırımcı ilişkileri ve danışmanlık modelleri dikkate alındığında CAS’ın bu iki kararı önemli etkiler yaratacaktır:
1. Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye bakışını değiştirebilir
Bir yatırımcı grubunun Türkiye’de bir kulüp satın alması ve aynı grubun Avrupa’da bir başka kulübe sahip olması durumunda, UEFA’nın MCO rejimi kapsamındaki riskler artacaktır.
2. Scout ve veri paylaşımı bile artık riskli
Kulüpler arasında “görünmez etkileşim” yaratabilecek:
-
data & analiz ortaklıkları,
-
teknik direktör havuzu,
-
scout havuzları,
-
akademi geçişleri
artık decisive influence kapsamında değerlendirilebilir.
3. TFF – UEFA uyumu
TFF’nin kulüp yapıları ve lisans kriterlerini oluştururken bu yeni yaklaşımı dikkate alması gerekecektir.
4. Şirketleşme ve sahiplik modellerinde planlı ayrışma zorunluluğu
Türkiye’de yatırımcıların çok kulüplü yapılar kurma eğilimi, bu iki kararla ciddi şekilde sınırlandırılmıştır.
VII. Sonuç
CAS’ın Crystal Palace ve Drogheda United kararları, UEFA’nın çoklu kulüp sahipliği konusunda esnek yorumdan kesin kurala geçiş yaptığını ortaya koymaktadır.
Artık:
-
1 Mart tarihi mutlak sınırdır,
-
Kör trust gibi geçici çözümler kabul edilmemektedir,
-
“Decisive influence” kavramı genişletilmiştir,
-
Kamu algısı merkezî test hâline gelmiştir,
-
Yatırımcı gruplarının tüm ayrışma işlemlerini sezon öncesinde tamamlaması şarttır.
Bu kararlar, Avrupa’daki çok kulüplü yapıları olduğu kadar Türkiye’deki yatırım modellerini ve kulüplerin gelecek sezonlara hazırlanma biçimlerini de doğrudan etkileyecektir.