1.Giriş
2022 Yaz transfer döneminde Galatasaray’ın 13 yeni futbolcu transfer etmesi, Süper Lig’de Yabancı Kuralı tartışmalarını yeniden gündeme getirdi. Bu tartışmalar sürerken 11 Eylül 2022 tarihinde oynanan Kasımpaşa ve Galatasaray maçının ardından Galatasaray Teknik Direktörü Okan BURUK tarafından futbolcu Yusuf Demir ile ilgili yapılan açıklamalar ise Yerli ve Yabancı Futbolcuların Statüsü hakkında kamuoyunda bilgi eksikliği ve fikir ayrılığı bulunduğunu gösterdi.
“Yusuf Demir çok yetenekli ve kaliteli bir futbolcu.” diyen Buruk, 19 yaşındaki hücum oyuncusuyla ilgili, “Keşke Yusuf’u Türk olarak oynatabilsek. Türk bir ailenin, her şeyiyle Türk olan bir çocuğu. Milli takım tercihinin nasıl olduğu da açık değil. Biz mi onu tercih etmedik, o mu bizi tercih etmedi çok açık değil. Her şeyiyle Türk olan bir futbolcunun Türkiye’de Türk statüsünde oynaması gerekiyor. Belki önümüzdeki sene veya yakın zamanda değişebilir. Özellikle Türk pasaportu olan, bizden olanların yabancı statüsünde oynaması bize garip geliyor.”[1]
Bu yazıda tarafımca öncelikle Türkiye Futbol Federasyonu’nun yayınladığı Statü ve Talimatlar açıklanacak, ardından Süper Lig’de uygulanan Yabancı Kuralı ile Yerli ve Yabancı Futbolcuların Statüsü konuları incelenecek, Galatasaray kulübünün kadrosuyla ilgili Yabancı Kuralı tartışmalarına değinilecek ve son olarak Yusuf Demir örneği hukuki açıdan değerlendirilecektir.
2.Türkiye Futbol Federasyonu Tarafından Yayınlanan Statü ve Talimatlar
Türkiye Futbol Federasyonu, 5894 s. Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun[2] ile kurulmuş olan, özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip bir özerk kuruluştur. Kanunun 4. Maddesine göre TFF’nin teşkilatı, TFF Statüsünde belirlenir. Türkiye’deki her türlü futbol teşkilatı TFF’ye bağlıdır ve bunların hak ve görevleri TFF Statüsü ve diğer talimatlarda tanımlanır. TFF kurul veya organları TFF Statüsü uyarınca atanarak veya seçilerek göreve gelir.
TFF Statüsü[3] madde 72 uyarınca TFF, Türkiye sınırları içinde istediği türden resmi müsabaka düzenleyebilir ve Yönetim Kurulu her bir müsabaka için gerekli gördüğü müsabaka statülerini hazırlayabilir. TFF Futbol Müsabaka Talimatı[4] madde 13 uyarınca TFF, takımların kadrolarında yabancı futbolcuların bulunmasına izin verebilir. TFF, her sezon başında müsabakalarda yer alacak amatör veya profesyonel yabancı futbolcu sayısını belirler ve ilan eder.
3.Süper Lig’de Yabancı Kuralı
Yukarıda anlatılan hukuki altyapı uyarınca TFF Yönetim Kurulu, 18 Haziran 2022 tarihinde toplanarak;
2022 – 2023 Futbol Sezonunda Süper Ligde yabancı uyruklu futbolcu uygulamasının, geçen sezondaki gibi sahada müsabakaya devam eden kadroda aynı anda en fazla 8 yabancı uyruklu futbolcu bulundurulması koşuluyla, sözleşmesi devam edenler de dahil en fazla 14 yabancı uyruklu futbolcunun tescil edilerek A Takım ve Müsabaka İsim Listesinde bulundurulması uygulamasının devam etmesine; buna ilaveten kulüplerin 21 yaş ve altında olmaları koşulu ile, U14 milli takımı dâhil olmak üzere ülkesinin milli takımlarında en az 10 müsabakada oynamış 3 yabancı uyruklu futbolcu ile de sözleşme imzalayabilmelerine ve bu futbolcuları A Takım Listesine yazabilmelerine, kulüplerin sahada müsabakaya devam eden kadroda aynı anda en fazla 8 yabancı uyruklu futbolcu bulundurmaları koşuluyla, müsabaka isim listesine en fazla 14 yabancı uyruklu futbolcu yazabilmelerine karar vermiştir.[5]
Bu karar her ne kadar kamuoyunda “geçtiğimiz sezon uygulanan kuralın devam ettiği” şeklinde algılanmış olsa da kanaatimce bu, doğru bir görüş değildir. Ülkemizde Süper Lig için uygulanan Yabancı Kuralı, uzun yıllardır her sezon değiştirilmekte ve yeni kurallar getirilmektedir. Yukarıda atıf yapılan TFF Yönetim Kurulu kararı ise geçtiğimiz sezonlardan farklı olarak Süper Lig kulüplerine; 14 yabancı uyruklu futbolcuya ilaveten, 21 yaş altında olma ve diğer gereklilikleri sağlama şartı ile 3 yabancı uyruklu futbolcuyu daha A takım listesine yazdırma imkânı tanımaktadır. Bir diğer anlatımla, Spor Toto Süper Lig 2022/2023 Sezonunda Yabancı Kuralının 14+3 şeklinde uygulandığı söylenebilecektir.
Bu husus, 27 Haziran 2022 tarihli TFF Yönetim Kurulu toplantısında[6] alınan kararların özeti niteliğinde olan 2022-2023 Futbol Sezonu İlan Edilmesi Gereken Hususlar[7] başlıklı Talimat içeriğinde de yer almaktadır.
Bu karar, 25 Temmuz 2022 tarihli TFF Yönetim Kurulu toplantısında[8] açıklanan Spor Toto Süper Lig Müsabakaları Statüsünde[9] bir kez daha vurgulanmıştır.
Yukarıda verilen bilgiler ışığında Spor Toto Süper Lig 2022/2023 Sezonunda kulüpler;
- A Takım Listesine en fazla 14 yabancı uyruklu futbolcu kaydedebileceklerdir ancak 14 yabancı uyruklu futbolcu tescil edilmesi ihtimalinde bu futbolculardan en az bir tanesinin 1 Ocak 1998 ve daha sonraki tarihlerde doğmuş olması zorunludur.
- Sözleşme imzaladığı yabancı uyruklu futbolcu sayısı 14’ten fazla olan kulüpler, A Takım Listesine en fazla 14 yabancı uyruklu futbolcu yazdırabilecekleri için, A Takım Listesine yazılmamış yabancı uyruklu futbolcuları müsabakalarda oynatamayacaktır.
- Yukarıda belirtilen 14 yabancı uyruklu futbolcuya ek olarak kulüpler, 1 Ocak 2001 ve daha sonra doğmuş olmaları şartıyla aşağıdaki kriterlerden herhangi birini karşılayan 3 yabancı uyruklu futbolcuyu da A Takım Listesine yazdırabileceklerdir:
- U14 milli takımı dâhil olmak üzere ülkesinin milli takımlarında en az 10 müsabakada oynamış olmaları
- Ülkelerinin U21 veya A Milli takımlarda toplamda 3 defa oynamış olmaları
- FIFA’nın 23.06.2022 tarihinde ilan ettiği dünya sıralaması listesinde ilk 20 sırada bulunan ülke federasyonlarının en üst veya bir alt liglerinde toplamda 25 maçtan fazla süre almış olmaları
Bu konuda son olarak belirtmek gerekir ki, TFF Yönetim Kurulu tarafından bu sezon yapılan +3 ilave yabancı futbolcu hakkı değişikliğinin gerekçesi olarak Rezerv Lig uygulamasının başlayacak olması nedeniyle Rezerv Lig ihtiyaçları, kulüplerin talepleri ve kulüplerin daha uygun ücretlerle genç futbolcu alıp yetiştirerek ileride bu futbolculardan gelir elde etme şansı tanınması gösterilmiştir.[10] Ne var ki Rezerv Lig uygulaması, 1 Eylül 2022 tarihinde TFF Yönetim Kurulu Kararı ile kaldırılmıştır.[11]
4.Süper Lig’de Yerli ve Yabancı Futbolcuların Statüsü
Yukarıda yer verilen düzenlemeler, Süper Lig’de kulüplerin A Takım Listesine kaydedebilecekleri yabancı futbolcuların sayısının sınırlandırılmasına ilişkindir. Bu durumda cevaplanması gereken bir diğer soru ortaya çıkmaktadır: Bir futbolcunun yerli ya da yabancı sayılabilmesi hangi şartlara bağlıdır?
Ülkemizde Yabancı Kuralı uzun yıllardır her sezon değişse de bir futbolcunun yerli sayılabilmesi için gereken şartlar çok daha az değişikliğe uğramaktadır. Bu konuda son ve kanaatimce en önemli değişiklik, 16 Şubat 2015 tarihli TFF Yönetim Kurulu toplantısında[12] yapılmıştır. Burada açıklanan Spor Toto Süper Lig’de Futbolcuların Uygunluğu ve Yerli Futbolcu Teşvik Sistemi[13] ile birlikte köklü bir değişiklik yapılmış ve bu Talimat ile aşağıdaki kurallar getirilmiştir:
“Madde 2-b) A Takım Listesinde yer alacak en az 14 futbolcunun, Türkiye A Milli Futbol Takımında oynama uygunluğuna sahip futbolcu olması zorunludur.
2015 – 2016 Sezonu Birinci Transfer ve Tescil Döneminin başlangıcından önce başka ülke A Milli Futbol Takımlarını tercih etmiş futbolcular açısından Türkiye A Milli Futbol Takımında oynama uygunluğu şartı aranmaz.
Türk vatandaşlığına sonradan geçen yabancılar ise Türkiye A Milli Takımının en az bir resmi müsabakasında oynadıktan sonra bu kapsamda listeye yazılabilirler.”
Bu kural, 2015 yılından itibaren herhangi bir değişikliğe uğramadan uygulanmaktadır. Dolayısıyla 15 Haziran 2015 tarihinden sonraki bir tarihte Türkiye A Milli Futbol Takımı haricinde başka bir A Milli Futbol Takımını tercih eden futbolcular, Spor Toto Süper Lig’de yabancı futbolcu statüsünde kabul edileceklerdir. 15 Haziran 2015 tarihinden önce A Milli Futbol Takımı tercihi yapan futbolcular bu kuraldan etkilenmeyecektir. Anılan Talimatın yayınlandığı tarihte Spor Toto Süper Lig’de oynamakta olan, İsveç A Milli Futbol Takımında oynayan Erkan Zengin ve Avusturya A Milli Futbol Takımında oynayan Veli Kavlak gibi futbolcular, kazanılmış hakları nedeniyle bu kuraldan etkilenmemiştir. Yine Talimat öncesinde A Milli Futbol Takımı tercihlerini yapmış olan ve Talimat sonrasında bir tarihte ülkemizde futbol oynamaya başlayan, Almanya A Milli Futbol Takımında oynayan Mesut Özil, İsviçre A Milli Futbol Takımında oynayan Gökhan İnler gibi futbolcular da bu kuraldan etkilenmemiştir.
Anılan kuralın, A Milli Futbol Takımı tercihi yapan futbolcular için geçerli olduğu unutulmamalıdır. Fenerbahçe futbolcusu Hollanda doğumlu Ferdi Kadıoğlu örneğinde görüldüğü üzere, futbolcuların farklı ülkelerin Genç Milli Takım formalarını giymeleri ancak henüz A Milli Futbol Takımı tercihleri yapmamış olmaları ihtimalinde, Türkiye A Milli Futbol Takımında oynama uygunluğuna sahip olmaları nedeniyle Spor Toto Süper Lig’de yerli statüsünde oynayabilmeleri mümkündür. Türkiye A Milli Futbol Takımında oynama uygunluğu kriterleri, tarafımca ayrı bir yazıda ele alınacaktır.
Yukarıda yer verilen düzenleme, takip eden sezonlarda yayınlanan Spor Toto Süper Lig Müsabakaları Statülerinde de aynı şekilde korunmuştur.
5.Galatasaray’ın 2022/2023 Sezonu A Takım Listesi
Galatasaray’ın Spor Toto Süper Lig 2022/2023 Sezonu için TFF’ye bildirdiği A takım listesi yukarıda belirtildiği şekildedir.[14] Görüleceği üzere bildirilen liste, TFF 2022/2023 Süper Lig Müsabakaları Statüsünde yer alan;
- En fazla 35 futbolcudan oluşması
- En az 14 futbolcunun, Türkiye A Milli Futbol Takımında oynama uygunluğuna sahip olması
- En fazla 14 yabancı uyruklu futbolcu bulunması, bu futbolculardan en az 1’inin 1 Ocak 1998 ve sonrasında doğmuş olması
- 14 yabancı uyruklu futbolcuya ek olarak, belirli kriterleri taşıması ihtimalinde 1 Ocak 2001 ve daha sonraki bir tarihte doğmuş olan 3 futbolcuya daha yer verilebilmesi
Koşullarının tamamını sağlamaktadır.
14 yabancı futbolcu içinden Fransız Sacha Boey[15] 13 Eylül 2000 doğumlu olup 1 Ocak 1998 ve sonrasında doğma kriterini yerine getirmektedir. Danimarkalı Mathias Ross[16] (15 Ocak 2001) ve aşağıda açıklandığı üzere yabancı futbolcu statüsünde kabul edilen Yusuf Demir[17] (2 Haziran 2003) ise 1 Ocak 2001 ve sonrasında doğma kriterini sağlamakta ve Galatasaray’a ilave genç yabancı oyuncu kaydettirme imkânı vermektedir. Bir diğer anlatımla Galatasaray’ın Spor Toto Süper Lig 2022/2023 Sezonunda A Takım listesinde 14+2 yabancı futbolcuya yer verdiği söylenebilecektir.
6.Yusuf Demir Örneği
Yusuf Demir, Avusturya doğumlu olup Anne ve Babası Türk’tür. Avusturya Milli Futbol Takımının alt yaş kategorileri olan U-15, U-17 ve U-21’de çok sayıda maça çıkan Yusuf Demir, 2021 yılı Mart ayında milli takım tercihini Avusturya’dan yana kullanmış ve Avusturya A Milli Futbol Takımından davet almıştır. 28 Mart 2021 tarihinde Avusturya v Faroe Adaları Dünya Kupası Elemeleri F Grubu maçında ilk maçına çıkıp 5 dakika süre alan Yusuf Demir; aynı grupta yer alan İsrail’e karşı 4 Eylül 2021, İskoçya’ya karşı 7 Eylül 2021 ve Faroe Adaları’na karşı 9 Ekim 2021 tarihlerinde maça çıkmıştır.
Yukarıda açıklandığı üzere, Spor Toto Süper Lig’de futbolcuların yerli statüsünde oynayabilmeleri için 15 Haziran 2015 tarihinden sonraki bir tarihte Türkiye A Milli Futbol Takımı haricinde başka bir A Milli Futbol Takımını tercih etmemiş olmaları gerekmektedir. Yusuf Demir, Mart 2021 tarihinde Avusturya A Milli Futbol Takımını tercih edip maça çıktığı için artık Spor Toto Süper Lig’de yabancı statüsünde oynayacaktır.
Spor basınında ve kamuoyunda Yusuf Demir’in Avusturya A Milli Futbol Takımı ile çok az maça çıkmış olmasının ve oynadığı maçlarda 5, 23, 13 ve 2 dakika gibi çok az süreler almasının Spor Toto Süper Lig’de yerli statüsünde sayılmasının önünde bir engel teşkil etmemesi gerektiği yönünde yorumlar yapılmışsa da yukarıda ayrıntılarıyla belirtildiği üzere bu iki konu temelde birbirinden farklıdır. Yusuf Demir’in yerli statüsünde oynayamaması, Spor Toto Süper Lig Müsabakaları Talimatında yer alan ve 2015 yılında getirilen düzenlemeden kaynaklanmaktadır. Futbolcunun Avusturya A Milli Futbol Takımı ile 4 maça çıkmış olması, futbolcunun Türkiye A Milli Futbol Takımında oynayamayacak olması anlamına gelmektedir ki bu konu ile Süper Lig’de yerli statüsünde oynayabilme konusu birbirlerinden tamamen ayrılmalıdır.
Yusuf Demir’in mevcut düzenlemeler altında Türkiye A Milli Futbol Takımında oynayamayacak olması, FIFA kuralları ile ilgili olup bu husus tarafımca ayrı bir yazıda ele alınacaktır.
[1] https://www.beinsports.com.tr/haber/yusuf-demirin-turk-statusunde-oynamasi-gerekiyor
[2] https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5894.pdf
[3] https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TFF-KANUN-STATU/TFF-Statusu.pdf
[4] https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TALIMATLAR/Futbol-Musabaka-Talimati.pdf
[5] https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=38001
[6] https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=38072
[7] https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TFF/Lisanslama/2022-2023-ilan-edilmesi-gereken-hususlar.pdf
[8] https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=38196
[9] https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/STATULER/2022-2023/2022-2023-SL-STATU.pdf
[10] https://www.ntvspor.net/futbol/tff-den-yabanci-kurali-aciklamasi-62f35cf9708f481858a9a120
[11] https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=38471
[12] https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=22315
[13] https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/00000016/TFF/LisansEvraklari/STSL-Futbolcu-uygunlugu.doc
[14] https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=28&kulupID=3604
[15] https://tr.wikipedia.org/wiki/Sacha_Boey
